Oosterbeek, Bernulphus (Bernoldus, Benno)

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Bernulphus (Bernoldus, Benno)
Datum: 19 juli
Periode: 19e - 21e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: parochiekerk
Adres: Utrechtseweg 131 (later: 129), 6862 AG Oosterbeek
Gemeente: Renkum
Provincie: Gelderland
Bisdom: Utrecht
Samenvatting:

In 1860 wordt de katholieke gemeenschap in Oosterbeek, die tot dan toe viel onder de Arnhemse St. Eusebiusparochie, zelfstandig. Als parochienaam kiest men voor de H. Bernulphus, die in de 11e eeuw pastoor in Oosterbeek was. Bernulphus is ook bekend onder de naam Bernoldus en Benno. In 1885 werd, in plaats van de noodkerk, de nieuwe Sint-Odulphuskerk in gebruik genomen. Het bestaan van een bedevaartvaantje uit 1947 riep de vraag op of de kerk een bedevaartplaats is (geweest), maar dit bleek bij nader onderzoek niet het geval te zijn.   

Auteur: Peter Jan Margry ; Marga Pauwels
Illustraties:
Topografie

- De Sint-Bernulphuskerk is, als vervanging van een noodkerk op dezelfde plek, gebouwd in 1884-1885. Het ontwerp van de kerk is van de Amsterdamse architect W.V.A. Tepe (1840-1920). Het is een voor deze architect typerende neogotische hallenkerk met drie beuken. 
- Tot de bijzondere kunstwerken in de kerk horen de veertien kruiswegstaties op paneel van de hand van Jan Toorop. 
- In 2010 is de kerk overgegaan in de Zalige, later Heilige Titus Brandsma parochie in Wageningen. Hierbinnen vormen Oosterhout en Doorwerth de geloofsgemeenschap Bernulphus.

Cultusobject

- In de kerk bevond zich oorspronkelijk een Bernulphusaltaar. Een restant van dat altaar, een beeldengroep waarbij St. Bernulphus is afgebeeld als kerkenbouwer met tekeningen op tafel, bevond zich tenminste tot 1980 in de kerk. 
- In de Sint-Bernulphuskerk is, tenminste tot 1995, een beeld aanwezig van Bernulphus met bisschopsstaf en kerkmodel. Het beeld is ontworpen door H.H. (Hendrik) ten Berge, die hoofd van de school in Oosterbeek was, en van kastanjehout gemaakt door de Duitse beeldhouwer Franz Seroner. Het beeld is in 1985 door een parochiaan aan de kerk geschonken ter gelegenheid van het 125-jarig bestaan van de parochie. 

Materiële cultuur

Devotioneel drukwerk 
- Bedevaartvaantjes: 1 Vaantje waarop over de gehele hoogte Sint Bernulphus staat afgebeeld die zijn hand beschermend boven de kerk in Oosterhout houdt. Op de achtergrond twee personen te paard, op de voorgrond drie personen voor een muur met poort. De vrouw houdt de handen voor haar borst gevouwen, de man maakt met zijn hand een smekend gebaar naar de priester, die voor de poort staat. De afbeelding is een scene uit een legende rond Bernulphus. Keizer Koenraad II vraagt en krijgt onderdak voor zijn zwangere vrouw Gisela bij Bernulphus, die pastoor is in Oosterbeek. In de scherpe benedenhoek staat: Th. Elfrink '47.
- Devotieprentje: 1 Prentje waarop links Sint Bernulphus staat die zijn rechterhand beschermend op de rug van een vrouw legt. Een kind klemt zich vast aan de vrouw. Op de achtergrond staat een kerk. Het onderschrift is: H. Bernulphus, bid voor ons. Het prentje is gesigneerd door Th. Elfrink '47. De achterkant van het prentje is blanco. 

Bronnen en literatuur

Literatuur: E.J. Demoed, Van een groene zoom aan een vaal kleed. Zijnde de geschiedenis van de westelijke Veluwezoom (gemeente Renkum)  p. 258-263, 328-329 [herdruk van de uitgave Oosterbeek, 1953]  (uit: Arnhemse herdrukken. Herdrukken van zeldzame en belangrijke werken op het gebied der Nederlandse topografie, no. 3 (Arnhem: Gysbers & Van Loon, [1966])); Informatie over de St. Bernulphuskerk te Oosterbeek (juli 1980) 2 getypte pagina's; Renaat van der Linden, Bedevaartvaantjes. Volksdevotie rond 200 heiligen op 1000 vaantjes (Brugge: Uitgeverij Tabor, [1986]) p. 69; Sint Bernulphus kerk  (Oosterbeek: Parochie van de H. Bernulphus, [ca. 1995] ) 16 p.    
Website: https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Bernulphuskerk_(Oosterbeek). Geraadpleegd op 30-4-2024.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Oosterbeek-Bernulphus.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.