Sint-Oedenrode, Mgr. W.M. Bekkers

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Mgr. W.M. Bekkers
Datum: het gehele jaar
Periode: 20e - 21e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Martinuskerkhof, voor de kapel van de H. Oda
Adres: via: Kerkplein 47 A, 5492 AN Sint-Oedenrode
Gemeente: Meierijstad
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: 's-Hertogenbosch
Samenvatting:

Wilhelmus Marinus Bekkers (1908-1966) was van 1960 tot aan zijn overlijden bisschop van Den Bosch. Door zijn pastorale bewogenheid, bevrijdend denken, warme menselijkheid en persoonlijk charisma sprak hij veel mensen aan. Hij is volgens zijn wens begraven in zijn geboortedorp Sint-Oedenrode. De eerste maanden na zijn dood was er zo'n toeloop naar zijn graf dat daar bijna een spontane bedevaartplaats ontstond.

Auteur: Marga Pauwels
Illustraties:
Topografie

- In de middeleeuwen stond in Sint Oedenrode de Sint-Odakerk, waarvan het hoogkoor uit 1498 is behouden. Het hoogkoor is nu een zijkapel in het koor van de huidige kerk
- In 1808 werd de middeleeuwse kerk vervangen door de Sint-Martinuskerk. Deze kerk werd in 1912 gesloopt.
- Op dezelfde plek verrees daarna een nieuwe, neogotische kerk, ontworpen door architect W.Th. van Aalst. De kerk en het daarachter gelegen kerkhof dragen beiden de naam van Sint Martinus.
- Op het Martinuskerkhof staat sinds 1934 de Sint-Odakapel, die volgens de principes van de Delftse School ontworpen is door architect Marinus Jan Granpré Molière. 
- Volgens de overlevering heeft de H. Oda het laatste deel van haar leven als kluizenaar in Sint-Oedenrode gewoond. In de 13e eeuw werd haar naam toegevoegd aan de dorpsnaam Rode. Tot in de 20e eeuw bestond er in Sint-Oedenrode een cultus rond de H. Oda.

Cultusobject

- Wilhelmus Marinus Bekkers (1908-1966) (roepnaam: Willem, Rinus of Rinie) is geboren in Sint-Oedenrode in een boerengezin. Zijn hele leven zou hij liefde voor paarden en paardrijden houden. Als vrome katholieke jongen kreeg hij zijn opleiding aan het klein- en grootseminarie. Na zijn priesterwijding in 1933 werkte hij zes jaar als kapelaan in een arbeidersparochie in Den Bosch. Daarna bekleedde hij verschillende rectoraatfuncties en was hij directeur van de diocesane Katholieke Actie en geestelijk adviseur van de Noordbrabantse Christelijke Boerenbond en de diocesane Katholieke Arbeiders Beweging. In zijn werk toonde Bekkers zich een traditioneel katholiek die goed met verschillende soorten mensen kon omgaan en aandacht had voor hun noden. In 1956 was Bekkers korte tijd pastoor in Tilburg. Eind 1956 benoemde paus Pius XII de alom bekende en gewaardeerde Bekkers tot coadjutor met recht van opvolging in het bisdom Den Bosch. In 1960 ging mgr. Mutsaerts met emeritaat en volgde Bekkers hem op als bisschop. Mgr. Bekkers koos als wapenspreuk ‘Caritas pro armis’, de liefde als wapen. Zijn prioriteiten waren: een goed samenspel met zijn priesters, het huwelijk, de jeugd en het gezin en de oecumene. Voor de financiën van het bisdom voerde hij de gezinsbijdrage in. Door middel van geregelde bijeenkomsten van de priesters bevorderde hij het gebruik van moderne methoden in het pastorale werk. Hij organiseerde oecumenische adventsbijeenkomsten in de St. Jans kathedraal en verbeterde de situatie van gemengd gehuwden. Zijn persoonlijke vriendschap met ds. N.K. (Nico) van den Akker, de praeses van de provinciale kerkvergadering van de Nederlands Hervormde Kerk in Noord-Brabant en Limburg, was daarbij behulpzaam. Bij een geval van ambtsverlating door priesters was hij daar open over in de desbetreffende parochie. Mgr. Bekkers hield zich niet bezig met theologische studie, zijn gedrag was eerder spontaan en intuïtief. Hij veranderde niet van inzicht over de leer van de kerk, maar handelde vanuit persoonlijke pastorale zorg. Hij zag de kerk niet als hiërarchisch instituut, maar als “Gods volk onderweg". De eerste helft van de jaren 60 was in het algemeen een tijd van nieuwe ontwikkelingen. Mgr. Bekkers liet zich inspireren door paus Johannes XXIII. Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie nam hij het initiatief, daarin gesteund door prof. dr. E.C.F.A. Schillebeeckx o.p., om ‘animadversiones’ (aantekeningen) bij de ontwerpschema’s te verspreiden. Via deze weg hebben de noden en bestaansvragen van de moderne mens een plaats gekregen in de uiteindelijke concilieteksten. In Nederland hield bisschop Bekkers vanaf 1960 een maandelijkse tv-toespraak in de actualiteitenrubriek Brandpunt van de KRO. Vooral de toespraken van 21-3-1963, 17-6-1964 en 31-7-1964 maakten grote indruk. Hierin stelde hij dat de grootte van het gezin en (impliciet) de geboorteregeling een verantwoordelijkheid van de huwelijkspartners was, waarbij de kerk terughoudendheid paste. Mgr. Bekkers verstond de kunst om te verwoorden wat onder veel mensen leefde en hij had de moed om dat als bisschop uit te dragen. Daarbij had hij charisma. Vanaf het midden van 1965 werd zijn gezondheid slechter en op 9 mei 1966 overleed hij aan een hersentumor. De uitvaart in de St. Jans kathedraal, waarin ds. Van den Akker mee voorging, werd uitgezonden op tv. Volgens zijn wens werd bisschop Bekkers begraven in zijn geboortedorp Sint-Oedenrode, onder grote belangstelling.

Verering

- Tijdens de ziekte van mgr. Bekkers nam mevrouw A. Hoppenbrouwers-Van Spaendonck (70 jaar) in Tilburg het initiatief om een grote bedetocht voor hem te organiseren. Ze had dit in een brief aan de moeder van mgr. Bekkers beloofd en ze had er een enorm vertrouwen in "omdat onze dochter Marie José ook op een wonderdadige manier is genezen." Het plan was om op zondag 15 mei vijf bedevaartplaatsen te bezoeken: Scherpenheuvel, Tongeren, Hasselt, Banneux en Beauraing.
- Mgr. Bekkers overleed op 9 mei 1966.  Bij alle gelegenheden om afscheid van hem te nemen was de belangstelling van het publiek groot. De uitvaartmis werd gehouden op zaterdag 14 mei in de St. Jans kathedraal. Daarna werd zijn lichaam overgebracht naar Sint-Oedenrode en begraven voor de Sint-Odakapel, die op het kerkhof achter de Sint-Martinuskerk staat.
- Op zaterdag 14 mei 1966 hebben ongeveer 5000 mensen de Sint-Martinuskerk en het graf in Sint-Oedenrode bezocht. Op de zondag daaropvolgend kwamen 25.000 mensen uit heel Nederland naar het kerkhof en meestal ook naar de kerk. Ze baden in stilte en legden bloemen neer voor de Sint-Odakapel, op de plaats waar mgr. Bekkers begraven was.
- De eerste maanden hield de grote belangstelling aan, zodat er bijna een bedevaartsplaats ontstond.
- Tenminste tot 1993 hield de verering in Sint-Oedenrode aan. Velen brachten een bezoek aan het graf van mgr. Bekkers voor de Sint-Odakapel. Er werden foto's van mgr. Bekkers verkocht die de mensen mee naar huis konden nemen.
- In 2000 werd mgr. Bekkers door de kijkers van de KRO uitgeroepen tot "katholiek van de eeuw." 
- Op 20 april 2002 werd in Sint-Oedenrode een 'Bisschop Bekkersdag' gehouden. Er was een symposium waarin met de nodige betrokkenheid én distantie werd ingegaan op de persoon en zijn beleid. De sprekers waren prof. dr. Jan Roes (directeur van het Katholiek Documentatie Centrum in Nijmegen), dr. Wim van de Donk (als bestuurskundige verbonden aan de universiteit van Tilburg), Anton Westerlaken (bestuursvoorzitter van 's Heeren Loo Zorggroep te Amersfoort) en dr. Gerard Rooijakkers (verbonden aan het Meertens Instituut). Daarna werd voor de Sint-Martinuskerk een standbeeld onthuld van de hand van de Eindhovense kunstenaar Henk Oddens. 

Bronnen en literatuur

Literatuur: 'Tilburgs initiatief. Bedevaart naar vijf plaatsen voor mgr. Bekkers', in: Brabants Dagblad, 5 mei 1966; 'Spontane bedevaart naar bisschopsgraf', in: De Volkskrant, jrg. 45, no. 12631 (16 mei 1966) p. [1]; J.W. Hofwijk, 'Bisschop Bekkers. Onderweg in een overgangstijd', in: [onbekend blad, gelieerd aan de KRO] [1966], p. [94]-108; 'Het naamloze graf van mgr. Bekkers', in: [onbekend blad] [1966]; J.J. van Haaren, 'Bedevaart naar St. Oedenrode?', in: [onbekend blad] [1966]; J.B.Th. Spaan, Mgr. Bekkers bisschop en medemens (Amsterdam: Stichting IVIO, 13-5-1966) in de AO-reeks 1112; N. van Hees, Bisschop Bekkers. Vriend van ons allen (Amsterdam: H.J.W. Becht's Uitgeversmaatschappij N.V., 2e dr. 1966); Ton Oostveen, Liefde als wapen. Herinneringen aan Mgr. W.M. Bekkers ('s-Hertogenbosch: L.C.G. Malmberg, 2e dr. 1966); Godfried Bomans, Beminde gelovigen (Bilthoven: Ambo, 1970) p. 86-89; 'Bisschop Bekkers: gekozen tot katholiek van de eeuw', advertentie in: Katholiek Nieuwsblad, nr. 4 (26 oktober 2001), p. 32; Ton Crijnen, 'Een wonder dat herhaling verdient', in: Trouw, 20 april 2002 [met daarin de mening van prof. dr. Jan Roes over mgr. Bekkers]; 'Bekkers: nog altijd op handen gedragen', in: Trouw, 22 april 2002, p. 10; Gerard Rooijakkers, 'Bekkers & Brabant. Pure pastoraliteit en pastorale puurheid', in: Noordbrabants historisch Nieuwsblad, jrg. 16, nr. 3 (oktober 2002), p. 1-6.
Websites: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wilhelmus_Marinus_Bekkers;
https://resources.huygens.knaw.nl/bwn1880-2000/lemmata/bwn1/bekkers; 
https://www.brabantserfgoed.nl/personen/b/bekkers-wilhelmus-marinus;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Martinuskerk_(Sint-Oedenrode);
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kerkhof_van_Sint-Oedenrode;
https://meierijstad.kunstwacht.nl/kunstwerken/bekijk/5252-monseigneur-bekkers.
Geraadpleegd op 23 en 29 juli 2024.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Sint Oedenrode-Mgr. Bekkers; Mgr. Bekkers [klapper met krantenknipsels en post], dossier samengesteld door zr. Marie van de dominicanessen te Neerbosch Nijmegen.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.