Roermond, Christoffel

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: Christoffel
Datum: 24 juli
Periode: 13e eeuw -
Religieuze context: Christelijk
Locatie: Christoffelkerk te Roermond
Adres: Grote Kerkstraat 29 6041 CR Roermond
Gemeente: Roerrmond
Provincie: Limburg
Bisdom: Roermond
Samenvatting:

De Christoffelkerk in Roermond is de kathedraal van het bisdom Roermond. Sint Christoffel is van oudsher patroonheilige van de stad Roermond. De devotie voor hem vond en vindt vooral plaats in de kathedraal maar ook op andere plaatsen in de stad is hij nog aanwezig. Geen bedevaartkarakter. 

Auteur: Frans Kroonenberghs
Illustraties:
Topografie

In 1410 werd begonnen met de bouw van een laatgotische kruiskerk in Roermond. Het werd een parochiekerk die in de plaats kwam van de oudere Heilige-Geestkerk buiten de stad. De kerk kreeg in 1661 de status van kathedraal van het bisdom Roermond. De kathedraal is de enige in de wereld die gewijd is aan Sint Christoffel, de Christusdrager, beschermheilige van alle reizigers en patroonheilige van de stad Roermond. Het eerste beeld van Christoffel voor de kerk werd in 1663 gemaakt door de Roermondse goudsmit Gerard Douven. In de loop van de eeuwen kreeg de kerk te maken met een aantal rampen zoals branden, plunderingen, beeldenstorm, storm- en aardbevingsschade en bombardementen, maar telkens werd zij weer opgebouwd en gerestaureerd. In 1892 brandde na een blikseminslag de toren uit. Het beeld van Douven, dat bovenop de kerkspits stond, smolt door de hitte. Alleen een hand en een been ervan zijn bewaard gebleven. In 1894 werd een nieuw beeld van Christoffel op de toren geplaatst, gegoten door Theo Cox. Dit beeld werd in de 20e eeuw na rampen verschillende keren weer vervangen door een nieuw beeld. Na de beschietingen in de 2e Wereldoorlog werd een nieuw, goudkleurig en drie meter hoog, beeld van Christoffel met Christus op zijn schouder gemaakt door de koperslager Jos Claessens. Dit beeld wordt in de volksmond "sjtuf" genoemd. De kerk heeft ook een aantal glas-in-loodramen van o.a. Joep Nicolas en zijn kleinzoon. De zogeheten bisschoppenkapel, achter in de kerk, heeft een raam met de afbeelding van Sint Christoffel. 

Verering

Zie voor het leven, de mythes en de verering van Sint Christoffel:  https://www.historieroermond.nl/christoffel/christoffel.htm

- De kathedraal van Roermond is de enige in de wereld, die gewijd is aan Sint Christoffel.
Sint Christoffel werd al vroeg in Roermond vereerd, zoals bij veel doorwaadbare plaatsen in rivieren. Christoffel betekent Christusdrager en volgens het verhaal heeft hij het Christuskind tijdens een stormnacht over de rivier gedragen. Niet alleen als ‘gouden beeld dat in het zonlicht staat’, zoals een regel uit het Roermondse volkslied vertelt, maar ook elders in de stad zijn Christoffelbeelden te vinden, zoals bij de waterput vóór de Stadsbibliotheek. De beschermer van reizigers is ook heel populair in de volksdevotie.
- In Roermond was de legende van de Christusdrager mogelijk al heel vroeg doorgedrongen, namelijk in de periode dat de Legenda Aurea (een middeleeuwse verzameling heiligenlevens en kerkelijke feesten) verscheen. De oorspronkelijke Roermondse parochiekerk, voor het eerst vermeld in 1224 en gesloopt in 1388, was gelegen aan Buitenop, bij het vroegere pontveer over de Roer en de Oude Maas. In 1272 werd expliciet vermeld dat dit kerkje aan Christoffel was gewijd. Dat kan gebeurd zijn omdat Christoffel toen al beschouwd werd als beschermheilige van de veerlieden. Hij was ook de patroon van de reizigers (en pelgrims) in bredere zin. Daarnaast behoorde hij als pestheilige tot de zogenaamde veertien noodhelpers, die werden aangeroepen voor bescherming tegen allerlei ziektes, zoals de pest, en aandoeningen. In ieder geval in de 16e eeuw had hij een eigen kapel in de kerk en was een altaar aan hem gewijd.
- In het Gemeentearchief van Roermond is de fotocollectie Spitholt gewijd aan de Christoffelverering wereldwijd.
- In 1954 werd onder het station van Roermond een verkeerstunnel gebouwd. De tunnelfronten werden verrijkt met vijf levensgrote beelden, vervaardigd door de uit Roermond afkomstige beeldhouwer Joep Thissen. Een van die beelden was van Sint Christoffel met op zijn linkerschouder het kindje Jezus.
- Sint Christoffel werd in september 1982 als stadsreus verbeeld en in processies meegevoerd.
- De Limburgse kunstenaar Daniël Heynen maakte binnen het project "Limburg murals" een muurschildering van Christoffel met het Jezuskind op het Theater de Oranjerie.
- Elk jaar op de feestdag van Sint Christoffel viert Roermond de patroonheilige met een speciale mis om hem te danken voor zijn beschermende kracht.
- Ook vindt in Roermond de Christoffeldag plaats. Dit is, vanaf 1999, de jaarlijkse dag voor alle kinderen in Limburg die in dat jaar het sacrament van het heilig Vormsel toegediend krijgen. Het is een gezellige dag om en in de Christoffelkathedraal. Sint Christoffel, die zijn naam aan de dag heeft geleend, is op die dag op verschillende manieren vertegenwoordigd.
- In 1927 werd in de Christoffelkathedraal de Christoffelbroederschap opgericht. Deze opganiseerde elk jaar een autozegening. Als katholiek gebruik was de autozegening vaak verbonden met de verering van de heilige Christoffel.
- Christoffel is in 1969 officieel afgevoerd van de heiligenkalender, wegens gebrek aan historische feiten. Hij mag nog wel als plaatselijke heilige worden vereerd. Voor de inwoners van Roermond leeft hij als vanouds, bv. als consumptieartikel (Christoffel Wijs, een biersoort), en in talloze namen van inwoners van Roermond of instellingen en organisaties.

Bronnen en literatuur

Literatuur:  De katholieke illustratie, 25 (1891/92), p. 399-400; B.A. Vermaseren, red., Historische opstellen over Roermond en omgeving, Roermond : Bisschoppelijk College, 1951, p. 97-99; Stichting RURA, 1232-1982: herinneringen aan oud Roermond, Roermond : H. van der Marck en Zn., 1982;  Ben van de Venn, 'Een verhaal van verwoesting en restauratie' in: Katholiek Nieuwsblad, nr. 40, 3 juli 1998, p. 16-17; J.J. Wijnands, Hennie Retera, Stichting Renovatie Kathedraal Roermond, Een kathedraal van een kerk : de Sint-Christoffelkathedraal van Roermond, Roermond : Stichting Renovatie Kathedraal Roermond, 2010.
Website:  https://www.archiefroermond.nl/nl/roermonds-verleden/verhalen/een-andere-geschiedenis/katholiek-bolwerk/heiligen/christoffel-roermonds-schutspatroon ; https://www.historieroermond.nl/christoffel/christoffel.htm  (geraadpleegd 8-10-2024).
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Roermond Christoffel.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.