Sambeek, H. Gerardus Majella

Gediskwalificeerd: ja
Cultusobject: H. Gerardus Majella
Datum: 16 oktober
Periode: 19e - 20e eeuw
Religieuze context: Christelijk
Locatie: kloosterkapel
Adres: Grotestraat 71, 5836 AC Sambeek
Gemeente: Land van Cuijk
Provincie: Noord-Brabant
Bisdom: Noord-Brabant
Samenvatting:

Bij hun komst naar Sambeek in 1874 brachten de zusters Redemptoristinnen de verering van de H. Gerardus Majella mee, die in hun orde gebruikelijk was. Toen in de Tweede Wereldoorlog de bedevaartsplaats Wittem moeilijker bereikbaar werd, ging de kloosterkapel in Sambeek fungeren als vervangende plek van verering. Op de feestdag van Gerardus Majella (16 oktober) werd zijn beeld versierd en een mis met speciale intenties opgedragen. Ook werd er vanaf 1942 tot 1966 geregeld een triduum gehouden, drie dagen van gebed en bezinning. Na 1966 werd de opkomst van gelovigen aanmerkelijk minder. De kring mensen voor wie de verering toegankelijk was, was echter altijd al beperkt. Er was geen sprake van een bedevaart.

Auteur: Peter Meurkens / Marga Pauwels
Illustraties:
Topografie

- Duitse paters Redemptoristen die door de Kulturkampf verdreven waren, kwamen in 1873 naar Sambeek. Ze betrokken een woonhuis dat al snel werd uitgebreid tot een volwaardig klooster dat in mei 1974 enigszins gereed was. De paters echter vertrokken naar Luxemburg en daarna was het de bedoeling dat er een juvenaat van de orde in het klooster gevestigd zou worden. Deze plannen veranderden echter: het klooster werd vanaf 3 september 1874 betrokken door zusters Redemptoristinnen uit het klooster MariĆ«ndaal in Partij-Wittem, dat overbevolkt was. Het kloosternaam in Sambeek was klooster O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand. De zusters waren slotzusters en ze waren gekleed in rode habijten ('rooie nonnen'). In de jaren '80 van de 19e eeuw werd het klooster uitgebreid met onder meer een nieuwe kapel naar ontwerp van J.H.J. Kayser (in 1882). Tijdens de gevechten tussen de geallieerden en de Duitse bezetter eind 1944 werd het klooster beschadigd. Enkele zusters kwamen om. De anderen weken uit naar een klooster in Velp en kwamen in april 1945 terug. Daarna werd het kloosterleven in Sambeek hersteld. Tegen het einde van de 20e eeuw raakte de kloosterbevolking sterk vergrijsd. De zusters verhuisden op 17 juni 1993 naar het kloosterbejaardenoord Sint-Anna van de zusters van Julie Postel in Boxmeer. 
- Klooster en kapel werden op 1 juli 1993 verkocht aan de stichting Beth Hachajiem. Deze stichting zorgde uiteindelijk als stichting Het Kloosterhuis voor de realisering van een woongemeenschap met appartementen en kamers, voor religieuze en sociale activiteiten en voor een klein museum over het leven van de zusters.

Cultusobject

Voor de H. Gerardus Majella, zie: H. Gerardus Majella, Barger-Oosterveld en H. Gerardus Majella, Brouwhuis.
- De H. Gerardus Majella is de patroonheilige van kleermakers, portiers, communicantjes en van zwangere vrouwen en moeders. Hij wordt afgebeeld mediterend met een kruis in de hand, brood uitdelend aan kinderen en met een schip.  

Verering

- De H. Gerardus Majella geniet in Nederland grote bekendheid en verering vooral in Wittem (Zuid Limburg) en in Overdinkel (Overijssel). 
- De zusters Redemptoristinnen (OssR) hebben evenals hun broeders, de paters Redemptoristen (CssR), een grote verering voor St. Gerardus. De zusters Redemptoristinnen kwamen in 1874 naar Sambeek en brachten deze verering mee, want die leeft in de orde over heel de wereld. In de omgeving van Sambeek waren al veel vereerders van St. Gerardus, die geregeld naar de bedevaartsplaats Wittem trokken om daar de heilige te vereren. In de Tweede Wereldoorlog werd dit reizen moeilijker en vanaf oktober 1942 vond de uiterlijke verering in deze regio plaats in de kapel van de zusters Redemptoristinnen, Grotestraat 71 te Sambeek. Het eerste triduum, een driedaagse periode van gebed en bezinning, werd gepreekt door pater Wetzels CssR van 12-16 oktober 1942. Het laatste triduum werd gehouden in 1966. Daarna werd de opkomst van de gelovigen aanmerkelijk minder.
- Het triduum ging samen met de z.g. kinderzegen, die veel toeloop had. 
- De verering van St. Gerardus bestond met name uit speciale aandacht (versiering/mis/intenties/kaarsen) op het Gerardusfeest (16 oktober). Overigens was de devotie beperkt. Mensen werden er voor uitgenodigd, en ze was lang niet voor iedereen toegankelijk.
- Op 17 juni 1993 zijn de zusters Redemptoristinnen verhuisd naar het kloosterbejaardenoord Sint-Anna in Boxmeer. Het mooie houten beeld van St. Gerardus is ter verering blijven staan in de kapel te Sambeek. 
- De verering van de H. Gerardus Majella in Sambeek had een zeer beperkte regionale uitstraling. Er was geen sprake van een bedevaart.

Bronnen en literatuur

Websites:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sambeek;
https://wierookwijwaterenworstenbrood.nl/ontdekken/verhalen/redemptoristinnenklooster-in-sambeek;
https://onskloosterpad.nl/locations/kloosterhuis-sambeek/;
https://www.kliknieuwsdemaasdriehoek.nl/nieuws/historie/227221/150-jaar-geleden-kwamen-de-rooie-nonnen-naar-sambeek;
https://www.kunstvanhetgeloven.nl/het-kloosterhuis/;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gerardus_Majella;
https://www.heiligen.net/heiligen/10/16/10-16-1755-gerardus-majella.php.
Geraadpleegd op 12-11-2024.
Overige bronnen: KDC BiN-diskw.-dossier Sambeek (kloosterkapel)-Gerardus Majella; brief van zr. Cecilia van Leeuwen OssR van 12 oktober 1993.

  naar het KDC, voor aanvullingen en commentaar.